Droga konieczna oznacza tak naprawdę tzw. służebność gruntową, która polega na ustanowieniu dla nieruchomości, która nie posiada dostępu do drogi publicznej lub też dostęp ten nie jest odpowiedni, drogi przez nieruchomość sąsiadującą z drogą publiczną, która to nieruchomość jest własnością innej osoby lub innych osób.

Mówi o tym art. 145. § 1 kodeksu cywilnego: Jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna).

Przeprowadzenie drogi koniecznej następuje zawsze za wynagrodzeniem, nie można żądać od właściciela nieruchomości przez którą droga konieczna ma przebiegać aby respektował taką służebność (przechodu, przegonu, przejazdu) przez swoją nieruchomość nieodpłatnie.

Drogę konieczną może ustanowić sąd w tzw. postępowaniu nieprocesowym.

W takim postępowaniu sąd określa również wysokość wynagrodzenia, które należy się właścicielowi nieruchomości przez którą droga konieczna będzie przebiegać.

Jeśli jednak właściciel lub właściciele nieruchomości przez które przebiegać ma droga konieczna godzą się na jej ustanowienie, możliwe jest takie ustanowienie służebności drogi koniecznej w drodze umowy, która musi jednak zostać zawarta w formie aktu notarialnego przed notariuszem.