Właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą. Jedyne ograniczenia w korzystaniu z rzeczy przez właściciela mogą wynikać wyłącznie z ustawy i zasad współżycia społecznego. Tak stanowi art. 140 kodeksu cywilnego

Rzeczpospolita Polska chroni własność i prawo dziedziczenia, co gwarantuje art.21 Konstytucji RP.

Dodatkowo art.222 § 1 kodeksu cywilnego nadaje właścicielowi zarówno nieruchomości jak i rzeczy ruchomej prawo żądania od osoby niebędącej właścicielem, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz tą mu oddała, chyba że posiada skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą (np. umowa najmu lokalu mieszkalnego zawarta z właścicielem). Jest to tzw. roszczenie windykacyjne.

Z roszczeniem tym przeciwko osobie która naruszyła własność może wystąpić na drogę sądową właściciel rzeczy, współwłaściciel oraz użytkownik wieczysty.

Oprócz roszczenia windykacyjnego (roszczenie o wydanie, zwrot rzeczy) właściciel w niektórych sytuacjach może podnieść także tzw. roszczenia uzupełniające, na które składają się roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, roszczenie o odszkodowanie w przypadku zużycia, pogorszenia lub utraty rzeczy oraz roszczenie o zwrot pożytków czyli wszelkich korzyści, które osoba niebędąca właścicielem uzyskała w czasie kiedy posiadała nieswoją rzecz, np. nieruchomość.

Do ochrony praw rzeczowych ograniczonych (np. ochrona służebności drogi koniecznej) stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności, co wynika z art.251 kodeksu cywilnego. Z taką sytuacją mamy do czynienia jeśli właściciel nieruchomości po której przebiega tzw. droga konieczna, uniemożliwia korzystanie z tej drogi, np. zastawiając przejazd czy też budując ogrodzenie w obrębie tej drogi.

Od powództwa windykacyjnego należy odróżnić powództwo negatoryjne, które powstaje w sytuacji, w której właściciel nie jest pozbawiony faktycznego władztwa nad rzeczą, ale działania innej osoby (immisje) zakłócają normalne korzystanie z rzeczy. Z taką sytuację będziemy mieli na przykład wtedy, kiedy sąsiad odśnieżając własną działkę w okresie zimowym będzie stale zasypywał wejście na teren naszej nieruchomości śniegiem lub też gdy w okresie letnim z jego nieruchomości stale leciały będą rzucane kamienie, co będzie utrudniało nam a wręcz uniemożliwiało korzystanie z naszej nieruchomości.

W takiej sytuacji, właścicielowi który doświadcza uciążliwych działań swojego sąsiada przysługuje roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i zaniechanie naruszeń. Z roszczeniem negatoryjnym może wystąpić do sądu właściciel nieruchomości, który doświadcza niepożądanych zachowań sąsiada lub innej osoby współwłaściciel takiej nieruchomości, użytkownik wieczysty, dzierżawca, najemca a także osoba, której utrudniane jest wykonywanie przysługującej jej służebności.

Roszczenia windykacyjne i negatoryjne nie ulegają przedawnieniu o ile dotyczą nieruchomości. Oznacza to, że mogą być dochodzone przed sądem w dowolnym momencie.